شاید مدت زمان نسبتا زیادی از شروع یادگیری نواختن یک ساز گذرانده‌اید، اما هنوز دقیقا نمی‌توانید بعضی از اصطلاحات تخصصی را درک کنید یا برای دیگران توضیح دهید. یکی از این سوالات که بسیار هم مهم و بنیادین است، پرسش در مورد تفاوت آکورد مینور و ماژور است.
در این مقاله ما به شما این موضوع مهم را به ساده‌ترین شکل آموزش خواهیم داد. فراموش نکنید تسلط بر مباحث مطرح شده در این نوشته، این امکان را به شما می‌دهد که با درک بهتر موضوعات تخصصی و تئوری موسیقی، سرعت پیشرفت خود در نواختن یک ساز را بالا ببرید.
پیش از این‌که تفاوت آکورد ماژور و مینور را بیاموزیم؛ لازم است اطلاعات کافی در مورد مباحث گام و فاصله داشته باشیم. پس با صبوری تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید و این موضوع را یک بار برای همیشه به صورت جامع و آکادمیک آموزش ببینید!
فاصله در موسیقی
به اختلاف فرکانسی (زیر و بمی) دو نت در موسیقی، فاصله گفته می‌شود.
- فواصل در موسیقی یا متصل (پیوسته) و یا منفصل (گسسته) هستند. فواصل متصل به نت‌های پی در پی (مثلا دو و ر) گفته می‌شوند. فواصل منفصل به نت‌هایی گفته می‌شوند که مابین آن‌ها نت‌های دیگری نیز می‌توانند قرار بگیرند. (مثلا دو و سل).
- فاصله در موسیقی مانند محور حساب نمی‌شود. یعنی اسم نت‌ها را می‌شماریم. مثلا برای محاسبه فاصله نت دو تا می، نت‌های دو، ر و می را می‌شماریم. به این ترتیب در این‌جا فاصله سوم را داریم.
- فواصل در موسیقی غربی پرده یا نیم پرده هستند.
- فواصل یا کروماتیک و یا دیاتونیک هستند. فاصله بین دو نت هم‌نام (مثلا سل و سل دیز) کروماتیک است و فاصله بین دو نت غیر هم نام (مثلا می و فا) دیاتونیک محسوب می‌شود.
- فواصل همیشه به صورت بالا رونده محاسبه می‌شوند.
- فواصل چند نوع هستند: درست (مختص فواصل چهارم، پنجم و هشتم)، بزرگ، کوچک، کاسته، کاسته‌تر، افزوده، افزوده‌تر. این فواصل بر اساس تعداد پرده و نیم‌پرده‌های مابین دو نت ساخته می‌شوند. لازم است در ابتدا تصویر زیر را به عنوان الگو حفظ کنید.
- فواصل درست قابل تبدیل به فواصل بزرگ یا کوچک نیستند (و بالعکس). با اضافه شدن یک نیم پرده به آن‌ها به فاصله افزوده و با کم کردن یک نیم پرده از آن‌ها به فاصله کاسته دست پیدا می‌کنیم. به همین ترتیب:
(به ترتیب با اضافه کردن نیم پرده): درست-افزوده-افزوده‌تر
(به ترتیب با کم کردن نیم پرده): درست-کاسته-کاسته‌تر
- فواصل بزرگ با کم کردن یک نیم پرده از آن‌ها تبدیل به فاصله کوچک، و با اضافه کردن یک نیم پرده به آن‌ها تبدیل به فاصله افزوده می‌شوند. به همین ترتیب:
(به ترتیب با اضافه کردن نیم پرده): بزرگ-افزوده-افزوده‌تر
(به ترتیب با کم کردن نیم پرده): بزرگ-کوچک-کاسته-کاسته‌تر
در نتیجه فواصل کوچک و بزرگ قابلیت تبدیل به یکدیگر را دارند. اما هیچکدام نمی‌توانند به فاصله درست تبدیل شوند.
- فواصل یا ساده هستند (در محدوده یک اکتاو) و یا ترکیبی (بزرگ‌تر از یک اکتاو)
- معکوس فواصل: بزرگ-کوچک / درست-درست / کاسته-افزوده / کاسته‌تر-افزوده‌تر
دوم-هفتم / سوم – ششم / چهارم – پنجم
تصور غلط در مورد شیوه تشخیص آکورد یا گام ماژور و مینور
بسیاری از مردم تصور می‌کنند آکورد مینور یا گام مینور فضایی غمگین دارد و آکورد ماژور یا گام ماژور فضای شاد و فرح‌بخش. این تعریف نه تنها بسیار غیر دقیق، غیر علمی و صرفا مبتنی بر احساسات است؛ بلکه اشتباه نیز هست. ما هم می‌توانیم موسیقی شادی در تنالیته مینور بسازیم و هم موسیقی غمگینی در تنالیته ماژور.
مینور و ماژور در تحلیل تکنیکال تفاوت‌های متعددی دارند، اما مهم‌ترین فرق آکورد ماژور و مینور در “سوم” آن‌هاست.
در ادامه بیشتر با مفهوم این جمله آشنا خواهید شد، اما پیش از آن لازم است برخی از اطلاعات ضروری را در مورد سرفصل‌های فاصله در موسیقی و گام به دست آورید. ما چکیده‌ای از این اطلاعات را در این مقاله در اختیار شما قرار داده‌ایم؛ اما فراموش نکنید برای اطلاعات بیشتر نیاز دارید این سرفصل‌ها را به صورت مجزا و کامل در کتاب‌های تئوری موسیقی یا در مقاله‌های دیگر مطالعه کنید.
ماژور و مینور چیست؟ (آشنایی با گام‌ها در موسیقی)
در موسیقی تنال، هشت نت پی در پی “گام” نامیده می‌شود. بر اساس چیدمان به خصوصی از ترتیب پرده و نیم‌پرده‌ها می‌توان یک گام ماژور یا مینور ساخت. در تصویر زیر این ترتیب‌ها را مشاهده می‌کنید.
در موسیقی تنال محوریت بر روی درجه تنیک (درجه اول گام) و سپس درجات اصلی (درجه چهارم و پنجم گام) قرار می‌گیرد. به همین دلیل این نوع از موسیقی تنال نامیده می‌شود. به نظر می‌رسد نخستین بار فرانسوا ژوزف فتیس، موزیکولوگ بلژیکی، در قرن هجدهم از کلمه تنالیته استفاده کرد.
برای ساختن گام ماژور یا مینور از نت‌های مختلف، نیاز به علائم سرکلید داریم. این علائم به ما کمک می‌کنند تا چیدمان پرده و نیم‌پرده‌ها بر اساس الگوی اولیه به درستی انجام شوند.
شیوه محاسبه علائم سرکلید گام‌ها
در مرحله نخست باید ترتیب قرار گیری دیزها (با فاصله پنجم از یکدیگر) و ترتیب قرارگیری بمل‌ها (با فاصله چهارم از یکدیگر) را حفظ کنیم. یک گام نمی‌تواند همزمان دیز و بمل در سرکلید خود داشته باشد. در ضمن توجه کنید محل قرارگیری علائم سرکلید بر روی خطوط حامل به همین ترتیبی است که در تصویر مشاهده می‌کنید. برای مثال نباید فا دیز (علامت اول) بین خطوط اول و دوم قرار بگیرد.
گام‌های ماژور با علائم سرکلید دیز
برای محاسبه تعداد دیزها در سرکلید گام ماژور، ابتدا از نت تونیک (نت آغازین گام) نیم پرده به عقب حرکت می‌کنیم. نت به دست آمده، آخرین دیز در سرکلید ماست. بر همین اساس به ترتیب دیزها را می‌چینیم.
مثال: لا ماژور – نیم پرده بم‌تر: سل دیز – علائم سرکلید: فا دیز/دو دیز/سل دیز
گام‌های ماژور با علائم سرکلید بمل
برای محاسبه تعداد بمل‌ها در گام ماژور باید به یاد داشته باشیم نام بمل یکی مانده به آخر، نام تونیک گام ماست. به همین ترتیب علائم سر کلید را تا رسیدن به نام تونیکی که در نظر داریم می‌چینیم و یک علامت پس از آن را نیز قرار می‌دهیم.
مثال: لا بمل ماژور – علائم سرکلید: سی بمل/می بمل/لا بمل/ ر بمل
نکته: تمامی گام‌های ماژور بمل دار در اسم خود پسوند بمل دارند، به جز فا ماژور (سر کلید فا ماژور تنها یک سی بمل است.)
گام‌های مینور
برای به دست آوردن سرکلید گام‌های مینور آسان‌ترین راه این است که از نام تونیک گامی که در نظر دارید، سوم کوچک به سمت بالا حرکت کنید. به این ترتیب ماژور نسبی (ماژور با علائم سرکلید یکسان با مینور) آن را به دست می‌آورید. حالا بر اساس روش‌های گفته شده سرکلید گام مورد نظر را پیدا کنید.
مثال: ر مینور – ماژور نسبی (سوم کوچک بالاتر از تونیک مینور): فا ماژور با علامت سر کلید سی بمل – سرکلید: سی بمل.
نکته: به یاد داشته باشید گام‌های مینور بر سه نوع هستند: مینور تئوریک (طبیعی)، مینور ملودیک و مینور هارمونیک.
مینور ملودیک و هارمونیک دارای علائم تغییردهنده بیشتری نسبت به نوع تئوریک هستند. اما این علائم به صورت عرضی اعمال می‌شوند، و نه در سرکلید. در مینور هارمونیک درجه هفتم نیم پرده زیرتر می‌شود. در مینور ملودیک در حالت بالا رونده درجه ششم و هفتم نیم پرده زیر شده، و در حالت پایین رونده به حالت طبیعی خود باز می‌گردند.
آکورد چیست؟
وقتی سه نت یا بیشتر به‌طور همزمان به صدا در می‌آیند به آن آکورد گفته می‌شود. به آکوردهایی که عناصر اصلی آن شامل سه نت می‌شوند تریاد می‌گویند.
به شکل زیر توجه کنید:
به پایین‌ترین و اول نت «پایه» گفته می‌شود. پایه هر آکورد عنصر اصلی آن است و بقیه نت‌ها به فاصله سوم و پنجم آن قرار می‌گیرند. این عنصر قابل حذف شدن نیست. همچنین در بسیاری از موارد اولویت دوبل شدن با پایه است.
نت بعدی «سوم» آکورد نامیده می‌شود زیرا از نت پایه فاصله سوم دارد. سوم آکورد نشان دهنده هویت یک آکورد است و قابل حذف شدن نیست. مگر در موارد استثنا نت سوم دوبل نمی‌شود.
همچنین به دلیل این‌که فاصله پنجم یکی از فواصل ملایم کامل (کنسونانس) است، در صورت حذف عنصر سوم، آکورد ما خالی صدا خواهد داد.
نت آخر «پنجم» آکورد است و از نت پایه، فاصله پنجم دارد. این عنصر (بعد از نت پایه) دارای اولویت دوم (و گاهی اول) دوبل کردن را دارد، و همچنین قابل حذف کردن است. حذف عنصر پنجم در کادانس یک قطعه بسیار رایج است.
انواع آکورد
چهار نوع اصلی آکوردهای سه صدایی در سیستم موسیقی تنال آکوردهای ماژور، مینور، کاسته و افزوده هستند.
این آکوردها از قرار گیری سه نت با فاصله سوم از یکدیگر ساخته می‌شوند. وجه تمایز آن‌ها در چیدمان فواصل سوم بزرگ و سوم کوچک است.
آکورد ماژور چیست؟
از قرار گرفتن یک فاصله سوم بزرگ مابین نت پایه و سوم، و یک فاصله سوم کوچک مابین نت سوم و پنجم (سوم بزرگ/سوم کوچک) آکورد ماژور ساخته می‌شود.
آکورد مینور چیست؟
از قرار گرفتن یک فاصله سوم کوچک مابین نت پایه و سوم، و یک فاصله سوم بزرگ مابین نت سوم و پنجم (سوم کوچک/سوم بزرگ) آکورد مینور ساخته می‌شود.
آکورد کاسته چیست؟
از قرار گرفتن یک فاصله سوم کوچک مابین نت پایه و سوم، و یک فاصله سوم کوچک مابین نت سوم و پنجم (سوم کوچک/سوم کوچک) آکورد کاسته ساخته می‌شود.
آکورد افزوده چیست؟
از قرار گرفتن یک فاصله سوم بزرگ مابین نت پایه و سوم، و یک فاصله سوم بزرگ مابین نت سوم و پنجم (سوم بزرگ/سوم بزرگ) آکورد افزوده ساخته می‌شود.
تفاوت آکورد ماژور و مینور
همان‌طور که گفته شد، سوم یک آکورد نشان دهنده هویت آن آکورد است. فرق آکورد مینور و ماژور هم در سوم آن‌هاست. اگر از نت پایه، سوم کوچک برای سوم آکوردمان بنویسیم آکورد مینور، و اگر سوم بزرگ بنویسیم آکورد ماژور خواهیم داشت.
در واقع در آکورد مینور نت سوم ما نیم پرده بم‌تر از شکل ماژور همان آکورد است.
سخن آخر
بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند آکوردها را صرفا با حفظ کردن محل قرار گیری انگشتان بر روی سیم‌های گیتار (تبلچر) یا بر روی کلاویه‌های پیانو بیاموزند. اما ما این راه را به شما پیشنهاد نمی‌کنیم. تاحالا تلاش کرده‌اید کلمات زبانی که خواندن و نوشتن آن را بلد نیستید با کمک شکل کلی نوشتاری آن حفظ کنید؟ حفظ کردن آکوردها به این صورت دقیقا مانند انجام دادن چنین کاری در آموختن یک زبان جدید است!
ما در این مقاله از وبسایت زیکو کوشیدیم شما را با منطق ساخته شدن آکوردها و گام‌های ماژور و مینور آشنا کنیم. همان‌طور که برای آموختن یک زبان جدید، منطقی‌ترین روش یادگیری حروف الفبای آن زبان است. به این ترتیب شما خواهید آموخت که از چیدن حروف کنار یکدیگر، هر کلمه‌‌ای که می‌خواهید را بسازید.
بدون دیدگاه